UIT DE PARTITUUR VAN JUNI 2017
Dan kom je net kijken als mannenkoor zanger en word je geconfronteerd met Hobbies van Franz Rüger en Ernst Fischer. Een brei van klanken en tekst. Dit ga je je eigen maken in “dat-red-ik-nooit- tijd”!! Van alle kanten schuren de klanken tegen je aan ……… en daar moet jij dan chocola van maken! Dubbele, of te wel volledige, concentratie leert je langzaamaan wanneer je wel mag klinken en wanneer je je mond moet houden. En dan dat t e m p o !!! “Ja ….., wacht even, jìj bent aan zet, o nee ……, nog niet!” Daar komt bij: Je bent nog zo nieuw!Toch wordt het (een troost voor de nieuwelingen van nu) beetje bij beetje eigen. Je weet dat je de onderste noot van de bovenbalk moet “spelen”. D.w.z. als Ben geen andere intenties heeft, want soms moet je de middelste van de bovenbalk volgen, maar dan ook weer niet voor àlle partijgenoten. Wat helpt zijn de duidelijke, extra aangezette klanken op de piano! En het gevoelige oor en daarop de correctie van de dirigent. Moeilijk? Moeilijk! Te doen? Te doen!
De componist van dit alles leefde zelf in moeilijke, ongrijpbare omstandigheden. Als Eerstewereldoorlogsoldaat diende hij aan het Italiaanse front. Met filosofie in zijn broekzak werd hij na de oorlog journalist voor de Arbeiter-Zeitung. Overtuigd sociaal-democraat, maar hij werd in 1934 toch maar lid van de Oostenrijkse Communistische Partij, omdat de eerstgenoemde organisatie geen afstand kon nemen van het opkomende fascisme. Het echtpaar Fischer moest het land uit, om zich, via Tsjechoslowakije, in Moskou te installeren. Met veel uitgeweken Duitsers bivakkeerden ze tot 1945 in het luxe hotel Lux. Daar werkte hij als redacteur voor een communistisch blad. Het werd even kritiek toen hij werd aangeklaagd en (vals) werd beschuldigd van een geplande aanslag op Stalins leven. Na de oorlog werd hij in Oostenrijk voor korte tijd communistisch minister en bleef op papier zijn verhaal doen. Hij scheidde in 1954 van zijn vrouw. Door het boek van zijn hand “The Necessity of Art” (1959)” werd hij hier in het Westen beroemd. In dit schrijven worden allerhande filosofische gedachten kritisch tegenover elkaar gezet.
Hobbies, muziek van Ernst Fischer: Het is alsof hij ook in de muziek de stemmen van de verschillende partijen tegenover elkaar zet, alsof ze elkaar beconcurreren of betwisten. Maar je mag het ook zo zien: Ze vullen elkaar aan en versterken elkaar. In wisselzang hoor je de tenoren tegenover de bassen:
“Das Tempo der Zeit” < > “T e m p o T e m p o”
of de bassen tegenover de tenoren:
“Mische richtig!” < > “Trumpfe richtig!” “Das ist wichtig!” < > “Das ist gut!”
Enkele maten die dienen als voorbeeld uit de zes (polyfone) nummers van Hobbies.
Ook wat betreft de tekst (van Franz Rüger) waan je je in het socialistische. In opstand komen tegen de ziekte van het huidige mateloze levensritme in “Vom Tempo der Zeit”. Vissen aan de beek of het wild bespieden, een bosje bloemen plukken in de wegberm, zingen als een vogel of fladderen als een bedwelmde vlinder en dan natuurlijk dat glaasje wijn om de dagelijkse zorgen te doen vergeten is dè remedie.
“Kartenspielen und Kegelschieben” worden ook als voorbeeld genomen voor de broodnodige ontspanning. Vooral in “Von Sportlern und Zuschauern” komt de socialistische gedachte van Ernst Fischer naar voren: “es muss keine Medaille sein”, maar het gaat om een fit en gezond lichaam. De zesluik wordt besloten met: “Vom Tempo der Zeit muss man sich befrein!”
Als je je dan redelijk vertrouwd voelt t.o.v. de melodieën blijkt er nog meer progressie te boeken. “Nee, je moet geen Duitse woorden zingen, maar de woorden op zijn Duits!”
Zo klinkt het ongeveer uit de mond van dirigent Ben:
“Trreetet ànn, Mànn ffür Mànn. Auff die Plätze ffertìg LOOSS!”
En alle koorleden spannen hun lippen, breken de tong, de grimas op hun gezichten laat zich raden …. en zowaar ……… het klinkt op zijn Duits. Zelfs nog beter dan dat. Het duurt even, maar dan …… ….
toch gesláágd!
Gerrit Apenhorst
PS. Dat verdient ook weer een onderscheiding!!
